Als een testament niet is ondertekend, of als er geen sprake is van een rechtsgeldige bewaargeving, dan is het testament ongeldig. De wet is op dit punt duidelijk.

Deze formaliteiten zijn er met een belangrijk doel: ze bieden waarborgen dat het testament daadwerkelijk de laatste, weloverwogen wens van de erflater weergeeft. De notaris speelt hierin een cruciale rol. Op het moment van ondertekening controleert de notaris of de inhoud van het testament overeenkomt met de actuele wil van de erflater. Daarom is het verplicht dat de notaris de inhoud vooraf met de erflater bespreekt en toelicht. Dit zorgt ervoor dat wat in de akte staat, echt overeenkomt met wat de erflater bedoeld heeft.

Toch kunnen er zich situaties voordoen waarin het strikt vasthouden aan de wet tot een onredelijke uitkomst leidt. Stel: iemand wil zijn testament wijzigen. Hij ontvangt een concept van de notaris, is akkoord met de inhoud en maakt een afspraak om het officieel te ondertekenen. Maar onderweg naar die afspraak overlijdt hij onverwacht, bijvoorbeeld door een ongeluk.

In zo’n geval is het nieuwe testament formeel ongeldig. Het is immers nooit ondertekend en voldoet daarmee niet aan de wettelijke vormvereisten. Maar tegelijk is duidelijk dat de overledene de inhoud van het concept beschouwde als zijn nieuwe uiterste wil. Hoe moet hiermee worden omgegaan?

In bijzondere situaties mag van de wet worden afgeweken. In artikel 6:2 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek staat dat een regel niet hoeft te worden toegepast als dat, door de omstandigheden, tot een oneerlijke of onredelijke uitkomst zou leiden.

Deze mogelijkheid wordt slechts zeer terughoudend toegepast. Alleen als er sprake is van uitzonderlijke bijkomende omstandigheden en de gevolgen van strikte toepassing van de wet naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn, mag een rechter hiervan afwijken.

In dit soort situaties is het erg belangrijk dat met voldoende zekerheid kan worden vastgesteld dat het concepttestament daadwerkelijk de laatste wil van de erflater was op het moment van overlijden. Daarbij spelen verschillende factoren een rol.

Bijvoorbeeld:

• Hoe lang is er tijd verstreken tussen het opstellen van het concept en het overlijden?
• Is er nog contact geweest met de notaris over mogelijke wijzigingen, of was de erflater het eens met het concept zoals het was?
• En wat heeft de erflater tegen familieleden gezegd over het nieuwe (concept)testament?

Hoe sterker en overtuigender blijkt dat het concepttestament de werkelijke laatste wil van de erflater weerspiegelt, hoe groter de kans is dat een rechter in zo’n situatie de formele regels opzij zet.

Heeft u te maken met een concepttestament? Bent u betrokken bij een nalatenschap waarin (alleen) een concepttestament beschikbaar is? Of twijfelt u aan de rechtsgeldigheid van een testament?

Neem dan gerust contact op met de erfrechtspecialisten van Claassen Advocaten. Wij denken met u mee en geven u helder juridisch advies over uw positie en de mogelijke vervolgstappen.