De oorsprong van het kindgesprek
De basis voor het kindgesprek ligt in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Nederland heeft dit verdrag in 1995 bekrachtigd. In artikel 12 van dit verdrag staat dat kinderen het recht hebben om hun mening te geven in alle zaken die hen aangaan, en dat die mening serieus genomen moet worden, afhankelijk van de leeftijd en rijpheid van het kind.
Om uitvoering te geven aan dit recht is het kindgesprek in het leven geroepen. Tijdens zo’n gesprek krijgt het kind de mogelijkheid om in een veilige en informele setting zijn of haar mening te delen met de rechter. De rechter luistert naar het kind, maar het kind hoeft geen keuzes te maken of partij te kiezen. De bedoeling is dat de stem van het kind wordt meegenomen in de uiteindelijke beslissing, zonder dat er druk op het kind wordt gelegd. Het is uiteindelijk de rechter die beslist. Een kindgesprek is overigens niet verplicht. Een kind kan er ook voor kiezen om een brief naar de rechter te sturen of om niet op de uitnodiging te reageren.
Van 12 naar 8 jaar: waarom deze wijziging?
Tot nu toe gold de regel dat kinderen vanaf 12 jaar automatisch een uitnodiging kregen voor een kindgesprek. Jongere kinderen konden wel gehoord worden, maar alleen op verzoek van de ouders, het kind zelf of als de rechter daar aanleiding toe zag.
Vanaf 1 juli 2025 is dit structureel gewijzigd: kinderen krijgen dan vanaf 8 jaar standaard een uitnodiging voor een gesprek met de rechter in familierechtelijke procedures. Deze verandering komt niet uit het niets. Er was al langere tijd kritiek op de leeftijdsgrens van 12 jaar, omdat in het IRVK geen leeftijdsgrens is opgenomen. In het verdrag is opgenomen dat ieder kind het recht heeft zijn mening te geven over zaken die hem aangaan. In 2009 heeft het VN-Kinderrechtencomité een algemene toelichting op dit artikel gegeven. Daaruit blijkt dat het hoorrecht niet afhankelijk is van een leeftijdsgrens, maar dat alle minderjarige kinderen, ongeacht hun leeftijd, in staat zijn om een mening te vormen en dat alle minderjarigen het recht hebben om gebruik te maken van het hoorrecht.
In opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is er onderzoek gedaan naar het verlagen van de leeftijdsgrens. In een WODC-rapport 2020 dat in 2020 is verschenen naar aanleiding van dit onderzoek wordt bepleit om de leeftijd waarop kinderen gehoord worden te verlagen naar 8 jaar, omdat het gemiddeld genomen goed mogelijk is om dan al een kindgesprek te voeren. Daarna is in 2023 een rapport van de reflectiecommissie ‘Recht doen aan kinderen en ouders’ (2023) en in 2024 in een advies van de Adviescommissie Rechtsbescherming ‘Kinderen en ouders met recht goed beschermd’ opgeroepen om de leeftijdsgrens landelijk te verlagen naar 8 jaar. Op deze manier wordt de positie van jongere kinderen versterkt.
Pilot bij de Gerechtshoven
Sinds 1 januari 2025 loopt er een pilot bij de Gerechtshoven waarbij kinderen vanaf 8 jaar al een uitnodiging krijgen voor een kindgesprek. De ervaringen daar zijn positief: kinderen voelen zich serieus genomen en rechters geven aan dat het gesprek waardevolle inzichten oplevert voor hun beslissing.
Het kindgesprek in de praktijk
Naast het verlagen van de leeftijd, zijn er ook enkele andere veranderingen. In het gewijzigde beleid is opgenomen dat het kindgesprek niet vlak voor de zitting plaatsvindt, maar op een ander tijdstip. Op deze manier wil de rechtspraak voorkomen dat kinderen met de ouders worden geconfronteerd vlak voor het gesprek. Alleen bij rechtbank Limburg kan het nog zo zijn dat het kindgesprek voorafgaand aan de zitting wordt gepland.
Het kindgesprek vindt plaats in het gerechtsgebouw en duurt ongeveer 20 minuten. Bij het gesprek zijn een rechter en een griffier aanwezig. De ouders zijn niet bij het gesprek, maar mogen op de gang wachten. Het gesprek heeft een informeel karakter. De rechter doet zijn of haar best zodat een kind zich vrij voelt om zijn of haar eigen verhaal te vertellen.
Tot slot
Het verlagen van de leeftijdsgrens voor het kindgesprek en de wijziging dat het gesprek niet voorafgaand aan de zitting plaatsvindt, is een ontwikkeling die Claassen Advocaten toejuicht. Als familierechtadvocaten zien wij dagelijks hoe belangrijk het is dat kinderen zich gehoord voelen.
Op de website van de Rechtspraak is meer informatie te vinden over het kindgesprek.
Heeft u na het lezen van deze blog nog vragen over het kindgesprek? Neem dan gerust contact met ons op.
