Wat is een vereffenaar?

Een executeur wordt aangewezen in het testament door de overledene. De overledene kan
specifieke taken en bevoegdheden aan de executeur toekennen. Een vereffenaar wordt
meestal door de rechtbank benoemd, vooral als de erfenis ingewikkeld is of als er schulden
zijn. De executeur heeft de taak om de goederen van de nalatenschap te beheren en de schulden van de nalatenschap te voldoen die tijdens het beheer opeisbaar zijn of worden. De taak van de executeur eindigt als de nalatenschap vereffend moet worden op grond van de wet.
De vereffenaar heeft een bredere taak die vergelijkbaar is met die van een curator in
faillissement. Naast het beheren van de nalatenschap, moet de vereffenaar ook de nalatenschap vereffenen, wat onder meer inhoudt het opmaken van een boedelbeschrijving,
het oproepen van schuldeisers, het te gelde maken van de goederen van de nalatenschap, en
het voldoen van de schulden. De taak van de executeur eindigt wanneer de nalatenschap vereffend moet worden volgens de wet, tenzij de executeur kan aantonen dat de goederen van de nalatenschap ruimschoots toereikend zijn om de schulden te voldoen. De taak van de vereffenaar eindigt wanneer de nalatenschap volledig is vereffend en er geen vermogen meer is dat als verhaalsobject voor de schuldeisers kan dienen.

Vereffening van een nalatenschap is soms verplicht. Dit moet gebeuren als een erfgenaam de
erfenis onder voorwaarden accepteert (beneficiair aanvaarden) of als de rechtbank een
vereffenaar aanstelt. Bij beneficiaire aanvaarding accepteren de erfgenamen de erfenis zonder
persoonlijk aansprakelijk te zijn voor de schulden die hoger zijn dan de waarde van de erfenis.
In dat geval moeten alle erfgenamen de erfenis afhandelen. Er zijn echter uitzonderingen op deze verplichting. De nalatenschap hoeft bijvoorbeeld niet volgens de wettelijke voorschriften te worden vereffend als er een executeur is die de schulden en legaten kan betalen en kan aantonen dat de erfenis voldoende waarde heeft.

Ja, de erfgenamen kunnen zelf als vereffenaar optreden. Dat is het geval wanneer zij de
nalatenschap beneficiair aanvaarden.

Er is geen vaste termijn voor de afronding van de vereffening. Als de nalatenschap eenvoudig
is en er weinig schulden zijn, kan het proces binnen enkele maanden worden afgerond. Bij een meer complexe nalatenschap, bijvoorbeeld als er veel schuldeisers zijn of als er juridische
problemen moeten worden opgelost, kan het veel langer duren, soms zelfs meerdere jaren.

Vereffeningskosten omvatten alle noodzakelijke kosten die gemaakt worden om de nalatenschap af te wikkelen en de schuldeisers te voldoen. Deze kosten hebben een voorrangspositie ten opzichte van andere schulden van de nalatenschap. Onder vereffeningskosten vallen in ieder geval het loon van de vereffenaar, de kosten voor het
publiceren van mededelingen in de Staatscourant, notariskosten en taxatiekosten.

De kosten van de vereffenaar worden uit de nalatenschap betaald. Bij een lichte vereffening
dragen de erfgenamen de kosten die ten laste komen van de boedel. Bij een zware vereffening
heeft de door de rechtbank benoemde vereffenaar recht op loon. Deze kosten worden als
boedelschulden beschouwd en hebben voorrang boven andere schulden van de nalatenschap.

Het tarief van de vereffenaar bij de vereffening van een nalatenschap is verschillend. De
ervaring van de vereffenaar, de complexiteit en bewerkelijkheid van de vereffening spelen een
belangrijke rol bij de vaststelling van het loon. Als de nalatenschap beneficiair is aanvaard en er geen benoemde vereffenaar is, moeten de erfgenamen zelf de vereffeningswerkzaamheden uitvoeren. Zij krijgen daar geen vergoeding voor.

Na de vereffening van een nalatenschap wordt het overschot afgegeven aan de erfgenamen.
Dit betekent dat de vereffenaar, nadat alle schulden van de nalatenschap zijn voldaan, het
resterende saldo aan de erfgenamen overhandigt. De erfgenamen kunnen vervolgens de
overgebleven nalatenschapsgoederen verdelen. Indien er geen erfgenamen zijn, onbekend is of er erfgenamen zijn, of de erfgenamen niet bereid zijn de goederen in ontvangst te nemen, wordt het overschot aan de Staat afgegeven. De Staat kan de afgegeven goederen verkopen en gedurende twintig jaar na het overlijden van de erflater kunnen erfgenamen goederen of geld opeisen van de Staat. Na die periode vervalt alles aan de Staat.

Heeft de overledene een testament gemaakt, dan staat daarin wie de erfgenamen zijn. De wet kent vier groepen erfgenamen. U bent erfgenaam als u met de overledene was getrouwd of een geregistreerd partnerschap had. U bent erfgenaam als u volgens de geboorteakte of door adoptiekind bent van de overledene. Als de overledene geen partner had en ook geen (klein)kinderen, dan wordt gekeken of er ouders, broers of zussen zijn (groep 2). Zijn er in groep 2 ook geen erfgenamen (meer), dan wordt gekeken naar erfgenamen in groep 3 en ten slotte groep 4. Als er in geen van de groepen erfgenamen zijn, dan gaat de nalatenschap naar de Staat.

Als je een nieuwe echtgenoot hebt, en uw echtgenoot heeft kinderen uit een eerdere relatie, dan erven uw stiefkinderen niet automatisch van u. Volgens het wettelijk erfrecht zijn alleen de eigen kinderen en de echtgenoot of geregistreerd partner erfgenamen. Wilt u dat ook uw stiefkinderen van u erven, dan moet u dit in een testament laten opnemen.

Tijdens uw scheiding is uw toekomstige ex-echtgenoot nog steeds uw wettelijke erfgenaam. Dit geldt ook voor geregistreerd partners. Als u dit niet wilt, dan kunt u in een testament uw echtgenoot uitsluiten als erfgenaam. 

Als de scheiding is afgerond, is uw ex-echtgenoot of geregistreerd partner geen erfgenaam meer volgens de wet. Heeft u een testament? Dan kan daar een specifieke bepaling over echtscheiding in staan. Als u gaat scheiden, dan is het verstandig door een specialist te laten controleren of het nodig is uw testament aan te laten passen.

Als uw kinderen in algehele gemeenschap van goederen zijn getrouwd, dan laat u automatisch de helft van uw nalatenschap na aan de partner van uw kind. Om dit te voorkomen, kunt u kiezen een uitsluitingsclausule op te nemen in uw testament. Is uw kind in beperkte gemeenschap van goederen getrouwd (vaak zijn dat huwelijken gesloten na 1 januari 2018), is de erfenis die worden ontvangen tijdens het huwelijk persoonlijk van uw kind, tenzij u in uw testament iets anders bepaald.

De nabestaanden van de overledene moeten een aantal zaken regelen. Zo moet u aangifte doen van het overlijden. Dit doet u bij de gemeente waar de persoon is overleden. De uitvaart moet worden georganiseerd. Daarna gaat u over tot het afwikkelen van het leven van de overledene. Denk aan het leegruimen en verkopen van de woning, het verdelen van spullen, het verdelen van de banksaldi en opzeggen van bankrekeningen enz.

Vruchtgebruik is het recht om gebruik te maken van goederen die eigenlijk niet van jou zijn. Het eigendom van de goederen behoort toe aan iemand anders. In een testament kan bijvoorbeeld bepaald zijn dat de kinderen eigenaar worden van de woning, maar dat de partner met wie de overledene samenwoonde de woning mag blijven gebruiker.

Door de wettelijke verdeling krijgt de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner alle goederen van de nalatenschap. De kinderen krijgen hun erfdeel niet direct. Zij krijgen een vordering in geld, ter grootte van hun erfdeel. Dit bedrag is pas opeisbaar als de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner is overleden.